Tương Tư Luận

Tương Tư Luận 

- Vương Thanh  

Ngàn xưa cho tới bây giờ, nào có mấy ai sống trọn đời người mà không ít nhất một lần nhuốm bệnh tương tư.  Khi VT xây khu vườn hoa, trang mạng thơ nhạc Việt , có sưu tầm một ít  áng thơ tương tư hay, xin chia sẻ với độc giả.

1.

Có lẽ câu thơ “tương tư” quen thuộc nhất với người Việt là :

“Gió mưa là bệnh của trời / Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng”.

Câu thơ này nghe như ca dao, nằm trong bài thơ “Tương Tư” của Nguyễn Bính với những câu đầu như sau : 

Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông

Một người chín nhớ, mười mong một người

Gió mưa là bệnh của trời

Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng

Hai thôn chung lại một làng

Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này.

2.

Bài thơ tứ tuyệt sau đây của Tản Đà tả nỗi mất ngủ, trằn trọc canh khuya, vì bệnh tương tư. Tuy chỉ hai chữ “tương tư” thôi, nhưng cả hai người, chàng và nàng, đều chung “một gánh sầu”, một khối  tương tư.  

Tương Tư – Tản Đà

Quái lạ làm sao cứ nhớ nhau / Nhớ nhau đằng đẵng suốt đêm thâu / Bốn phương mây nước, người đôi ngả / Hai chữ ‘tương tư”, một gánh sầu. 

3. 

Bài bát cú “Tương Tư” sau đây của nhà thơ Nguyễn Công Trứ (thế kỷ 19) miêu tả những trạng thái của người mắc bệnh tương tư.  Diễn tả rất sắc nét, giống như một định nghĩa.  

Tương tư không biết cái làm sao?

Muốn vẽ mà chơi, vẽ được nào!

Khi đứng khi ngồi khi nói chuyện

Lúc say lúc tỉnh lúc chiêm bao

Trăng soi trước mặt, ngờ chân bước

Gió thổi bên tai, ngỡ miệng chào

Một nước một non, người một ngả

Tương tư không biết cái làm sao?

4.  

Và sau đây là bài thơ « Tương Tư” của Hàn Mặc Tử:  

Gió xuân đi khỏi bao giờ,

Tấc xuân với tấm lòng thơ não nùng.

Hỏi mình, mình có nhớ nhung,

Bao la non nước một vùng nước non.

Quen nhau từ thuở đào non,

Biết nhau từ thuở trăng tròn, ai ôi!

Hương thơm bay mất đi rồi,

Mỗi lần hoa nở gây mùi yêu đương.

Chiêm bao thấy mặt chán chường,

Tỉnh ra hoảng hốt, hỏi nường, nường đâu!

Sao trong giai tiết mà sầu,

Rưng rưng nước mắt ai hầu lau cho?

Mở miệng không ra, những nghẹn ngào,

Tương tư sầu ấy cực làm sao!

Nghe chim anh võ kêu buồn đáp,

Thấy bóng đông quân tới biếng chào.

Đứng sững ngoài hiên mà tưởng tượng...

Ngồi thừ trước án để chiêm bao.

Mặc cho hoa rụng bay tơi tả,

Lẩm bẩm: "Em ơi, khổ thế nào

5. 

Bèo Nươc Tương Tư – Mộng Tuyết

Thôi! đã qua rồi hẹn phấn hương,

Một năm làm khách bền sông Tương.

Dịp cầu Nguyện Ước nhờ ai bắc,

Bèo nước tương tư. Ôi! nhớ thương!

6. 

Sau đây là đoạn thơ tả nỗi tương tư của chàng Kim Trọng nhớ nàng Thúy Kiều.  (trích từ truyện Kiều của Nguyễn Du). 

Chàng Kim từ lại thư song,

Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây.

Sầu đong càng lắc càng đầy,

Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.  ( thoát dịch từ câu: nhất nhật bất kiến như tam thu hề) 

Mây Tần khóa kín song the,

Bụi hồng lẽo đẽo đi về chiêm bao.

Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,

Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng.

Buồng văn hơi giá như đồng,

Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.

Mành Tương phơn phớt gió đàn,

Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.

Vì chăng duyên nợ ba sinh,

Làm chi đem thói khuynh thành trêu ngươi.

Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,

Nhớ nơi kỳ ngộ vội dời chân đi.

Một vùng cỏ mọc xanh rì,

Nước ngâm trong vắt, thấy gì nữa đâu !

Những câu thơ “ba thu đồn lại một ngày dài ghê”, “Mành Tương phơn phớt gió đàn / Hương gây mùi nhớ , trà khan giọng tình”,  “Ví chăng duyên nợ ba sinh / Làm  chi đem thói khuynh thành trêu ngươi”  thật là quá hay.  Những vần thơ kiệt tác và rất dễ thuộc lòng. 

7. 

Nhưng tuyệt diệu nhất, thì phải đi ngược dòng thới gian tới thế kỷ thứ 10 bên Trung Hoa, để thưởng thức áng thơ  “Trường Tương Tư” của nữ sĩ Lương Ý Nương. Nàng khi đó  xuân xanh chắc cũng khoảng mười tám, đôi mươi. 

Trường Tương Tư 

Lạc hoa, lạc diệp, lạc phân phân

Tận nhật tư quân bất kiến quân

Trường dục đoạn hề trường dục đoạn

Lệ châu ngân thượng cánh thiêm ngân  

Ngã hữu nhất thốn tâm

Vô nhân cộng ngã thuyết

Nguyện phong xuy tán vân

Tố dữ thiên biên nguyệt

Huề cầm thượng cao lâu

Lâu cao nguyệt hoa mãn

Tương tư vị tất chung

Lệ trích cầm huyền đoạn

Nhân đạo Tương giang thâm

Vị để tương tư bạn

Giang thâm chung hữu để

Tương tư vô biên ngạn  

Ngã tại Tương giang đầu

Quân tại Tương giang vỹ

Tương tư bất tương kiến

Đồng ẩm Tương giang thuỷ

Mộng hồn phi bất đáo

Sở khiếm duy nhất tử

Nhập ngã tương tư môn

Tri ngã tương tư khổ

Trường tương tư hề, trường tương tư

Trương tương tư hề, vô tận cực

Tảo tri như thử quải nhân tâm

Hồi bất đương sơ mạc tương thức

Bản dịch của Vương Thanh:

Hoa bay, lá rụng đầy sân

Cả ngày sầu nhớ mà không thấy chàng

Nỗi đau như xé ruột gan

Lệ còn hoen má, lại hàng lệ rơi...

Lòng đầy tâm sự chơi vơi

Cùng ai kể lể, ai người tri âm

Gió ơi! 

Giùm em, xua đám mộ vân

Để em cùng chị Nguyệt Hằng tâm giao 

Ôm đàn, bước lên lầu cao

Tơ trăng rải khắp nguyệt lầu lung linh

Mới vừa nửa khúc thâm tình

Lệ rơi, dây đứt, lòng mênh mông sầu...

Tương giang, người nói, rất sâu

So tương tư lại có đâu sánh bằng

Sâu mấy, con sông còn thấy đáy

Tương tư ai biết bến bờ đâu

Chàng ở đầu sông Tương

Em ở cuối sông Tương

Nhớ nhau mà không thấy

Cùng uống nước sông Tương

Mộng hồn tìm chẳng thấy chàng

Họa chăng cái chết cho mình gặp nhau

Tương tư ai có qua cầu

Mới hay nỗi khổ, nỗi sầu tương tư!...

Trường tương tư hề trường tương tư

Tương tư dằng dặc, ôi vô tận

Nếu biết lòng mình như thế khổ

Thà không quen biết thuở ban đầu!

Xem bản dịch qua tiếng Anh và nghe ca khúc Trường Tương Tư, thơ Lương Ý Nương, bản dịch thơ của VT, nhạc của cố nhạc sĩ  Nguyễn Hữu Tân, qua đời mấy tuần trước. Cầu nguyện cho hương linh của Nhạc Sĩ về miền tây phương cực lạc. 

https://thetaleofkieu.lachong.net/.../truong-tuong-tu-nht-vt 

8. 

Là một nhà thơ,  mình cũng xin góp một bài thơ “tương tư” để chung vui với các tiền nhân. 

Tương Tư Mộ Khúc – vương thanh  

Ta nhớ ai chừ, chiều mưa quạnh vắng

Mưa rơi dầm dề, ướt lạnh hồn thơ

Theo những lá vàng ... bay bay trong gió

Phiêu dạt về đâu?

Nơi cuối trời xa

Biết gởi về đâu

tấm lòng nhung nhớ

Một bóng hình ai

Lung linh sóng mắt huyền mơ!...

Trong dòng tâm thức ...

mịt mờ

Thướt tha tơ liễu

soi bờ Tương giang

Nụ cười hoa nắng dịu dàng

Lời ai êm dịu như làn nước, mây...

Ta đợi chờ ai

Từ muôn năm trước

Qua bao kiếp đời luân lạc tha hương

Mộng đời ôi, như khói, như sương

Ngậm ngùi

dăm vận thơ cuồng!

Nghiêng vò

dốc cạn nỗi buồn,

Thơ ơi!...

Thơ ơi!

Rồi có một ngày giã từ ảo mộng

Xa rời phồn hoa, náo nhiệt chợ đời

Về nơi góc biển chân trời

Đem bao mộng tưởng chôn vùi

mộ sâu. 

Vương Thanh

10.2023

Prose/Văn       Vương Thanh