Tương Tư Luận
Vương Thanh
Tương Tư Luận
- Vương Thanh
Ngàn xưa cho tới bây giờ, nào có mấy ai sống trọn đời người mà không ít nhất một lần nhuốm bệnh tương tư. Khi VT xây khu vườn hoa, trang mạng thơ nhạc Việt , có sưu tầm một ít áng thơ tương tư hay, xin chia sẻ với độc giả.
1.
Có lẽ câu thơ “tương tư” quen thuộc nhất với người Việt là :
“Gió mưa là bệnh của trời / Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng”.
Câu thơ này nghe như ca dao, nằm trong bài thơ “Tương Tư” của Nguyễn Bính với những câu đầu như sau :
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ, mười mong một người
Gió mưa là bệnh của trời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng
Hai thôn chung lại một làng
Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này.
2.
Bài thơ tứ tuyệt sau đây của Tản Đà tả nỗi mất ngủ, trằn trọc canh khuya, vì bệnh tương tư. Tuy chỉ hai chữ “tương tư” thôi, nhưng cả hai người, chàng và nàng, đều chung “một gánh sầu”, một khối tương tư.
Tương Tư – Tản Đà
Quái lạ làm sao cứ nhớ nhau / Nhớ nhau đằng đẵng suốt đêm thâu / Bốn phương mây nước, người đôi ngả / Hai chữ ‘tương tư”, một gánh sầu.
3.
Bài bát cú “Tương Tư” sau đây của nhà thơ Nguyễn Công Trứ (thế kỷ 19) miêu tả những trạng thái của người mắc bệnh tương tư. Diễn tả rất sắc nét, giống như một định nghĩa.
Tương tư không biết cái làm sao?
Muốn vẽ mà chơi, vẽ được nào!
Khi đứng khi ngồi khi nói chuyện
Lúc say lúc tỉnh lúc chiêm bao
Trăng soi trước mặt, ngờ chân bước
Gió thổi bên tai, ngỡ miệng chào
Một nước một non, người một ngả
Tương tư không biết cái làm sao?
4.
Và sau đây là bài thơ « Tương Tư” của Hàn Mặc Tử:
Gió xuân đi khỏi bao giờ,
Tấc xuân với tấm lòng thơ não nùng.
Hỏi mình, mình có nhớ nhung,
Bao la non nước một vùng nước non.
Quen nhau từ thuở đào non,
Biết nhau từ thuở trăng tròn, ai ôi!
Hương thơm bay mất đi rồi,
Mỗi lần hoa nở gây mùi yêu đương.
Chiêm bao thấy mặt chán chường,
Tỉnh ra hoảng hốt, hỏi nường, nường đâu!
Sao trong giai tiết mà sầu,
Rưng rưng nước mắt ai hầu lau cho?
Mở miệng không ra, những nghẹn ngào,
Tương tư sầu ấy cực làm sao!
Nghe chim anh võ kêu buồn đáp,
Thấy bóng đông quân tới biếng chào.
Đứng sững ngoài hiên mà tưởng tượng...
Ngồi thừ trước án để chiêm bao.
Mặc cho hoa rụng bay tơi tả,
Lẩm bẩm: "Em ơi, khổ thế nào
5.
Bèo Nươc Tương Tư – Mộng Tuyết
Thôi! đã qua rồi hẹn phấn hương,
Một năm làm khách bền sông Tương.
Dịp cầu Nguyện Ước nhờ ai bắc,
Bèo nước tương tư. Ôi! nhớ thương!
6.
Sau đây là đoạn thơ tả nỗi tương tư của chàng Kim Trọng nhớ nàng Thúy Kiều. (trích từ truyện Kiều của Nguyễn Du).
Chàng Kim từ lại thư song,
Nỗi nàng canh cánh bên lòng biếng khuây.
Sầu đong càng lắc càng đầy,
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê. ( thoát dịch từ câu: nhất nhật bất kiến như tam thu hề)
Mây Tần khóa kín song the,
Bụi hồng lẽo đẽo đi về chiêm bao.
Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,
Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng.
Buồng văn hơi giá như đồng,
Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.
Mành Tương phơn phớt gió đàn,
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.
Vì chăng duyên nợ ba sinh,
Làm chi đem thói khuynh thành trêu ngươi.
Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,
Nhớ nơi kỳ ngộ vội dời chân đi.
Một vùng cỏ mọc xanh rì,
Nước ngâm trong vắt, thấy gì nữa đâu !
Những câu thơ “ba thu đồn lại một ngày dài ghê”, “Mành Tương phơn phớt gió đàn / Hương gây mùi nhớ , trà khan giọng tình”, “Ví chăng duyên nợ ba sinh / Làm chi đem thói khuynh thành trêu ngươi” thật là quá hay. Những vần thơ kiệt tác và rất dễ thuộc lòng.
7.
Nhưng tuyệt diệu nhất, thì phải đi ngược dòng thới gian tới thế kỷ thứ 10 bên Trung Hoa, để thưởng thức áng thơ “Trường Tương Tư” của nữ sĩ Lương Ý Nương. Nàng khi đó xuân xanh chắc cũng khoảng mười tám, đôi mươi.
Trường Tương Tư
Lạc hoa, lạc diệp, lạc phân phân
Tận nhật tư quân bất kiến quân
Trường dục đoạn hề trường dục đoạn
Lệ châu ngân thượng cánh thiêm ngân
Ngã hữu nhất thốn tâm
Vô nhân cộng ngã thuyết
Nguyện phong xuy tán vân
Tố dữ thiên biên nguyệt
Huề cầm thượng cao lâu
Lâu cao nguyệt hoa mãn
Tương tư vị tất chung
Lệ trích cầm huyền đoạn
Nhân đạo Tương giang thâm
Vị để tương tư bạn
Giang thâm chung hữu để
Tương tư vô biên ngạn
Ngã tại Tương giang đầu
Quân tại Tương giang vỹ
Tương tư bất tương kiến
Đồng ẩm Tương giang thuỷ
Mộng hồn phi bất đáo
Sở khiếm duy nhất tử
Nhập ngã tương tư môn
Tri ngã tương tư khổ
Trường tương tư hề, trường tương tư
Trương tương tư hề, vô tận cực
Tảo tri như thử quải nhân tâm
Hồi bất đương sơ mạc tương thức
Bản dịch của Vương Thanh:
Hoa bay, lá rụng đầy sân
Cả ngày sầu nhớ mà không thấy chàng
Nỗi đau như xé ruột gan
Lệ còn hoen má, lại hàng lệ rơi...
Lòng đầy tâm sự chơi vơi
Cùng ai kể lể, ai người tri âm
Gió ơi!
Giùm em, xua đám mộ vân
Để em cùng chị Nguyệt Hằng tâm giao
Ôm đàn, bước lên lầu cao
Tơ trăng rải khắp nguyệt lầu lung linh
Mới vừa nửa khúc thâm tình
Lệ rơi, dây đứt, lòng mênh mông sầu...
Tương giang, người nói, rất sâu
So tương tư lại có đâu sánh bằng
Sâu mấy, con sông còn thấy đáy
Tương tư ai biết bến bờ đâu
Chàng ở đầu sông Tương
Em ở cuối sông Tương
Nhớ nhau mà không thấy
Cùng uống nước sông Tương
Mộng hồn tìm chẳng thấy chàng
Họa chăng cái chết cho mình gặp nhau
Tương tư ai có qua cầu
Mới hay nỗi khổ, nỗi sầu tương tư!...
Trường tương tư hề trường tương tư
Tương tư dằng dặc, ôi vô tận
Nếu biết lòng mình như thế khổ
Thà không quen biết thuở ban đầu!
Xem bản dịch qua tiếng Anh và nghe ca khúc Trường Tương Tư, thơ Lương Ý Nương, bản dịch thơ của VT, nhạc của cố nhạc sĩ Nguyễn Hữu Tân, qua đời mấy tuần trước. Cầu nguyện cho hương linh của Nhạc Sĩ về miền tây phương cực lạc.
https://thetaleofkieu.lachong.net/.../truong-tuong-tu-nht-vt
8.
Là một nhà thơ, mình cũng xin góp một bài thơ “tương tư” để chung vui với các tiền nhân.
Tương Tư Mộ Khúc – vương thanh
Ta nhớ ai chừ, chiều mưa quạnh vắng
Mưa rơi dầm dề, ướt lạnh hồn thơ
Theo những lá vàng ... bay bay trong gió
Phiêu dạt về đâu?
Nơi cuối trời xa
Biết gởi về đâu
tấm lòng nhung nhớ
Một bóng hình ai
Lung linh sóng mắt huyền mơ!...
Trong dòng tâm thức ...
mịt mờ
Thướt tha tơ liễu
soi bờ Tương giang
Nụ cười hoa nắng dịu dàng
Lời ai êm dịu như làn nước, mây...
Ta đợi chờ ai
Từ muôn năm trước
Qua bao kiếp đời luân lạc tha hương
Mộng đời ôi, như khói, như sương
Ngậm ngùi
dăm vận thơ cuồng!
Nghiêng vò
dốc cạn nỗi buồn,
Thơ ơi!...
Thơ ơi!
Rồi có một ngày giã từ ảo mộng
Xa rời phồn hoa, náo nhiệt chợ đời
Về nơi góc biển chân trời
Đem bao mộng tưởng chôn vùi
mộ sâu.
Vương Thanh
10.2023