The Tale of Kiều
by Nguyễn Du
Ch. 15: Kiều Asked Her Sis to Take Her Place
Translated by Vuong Thanh
tranh thư họa Văn Tấn Phước
Chapter 15: Kiều Asked Her Sis to Take Her Place
Family affairs had been, more or less, settled.
But now, drawing near is the time of the bridal hour.
Alone by herself by the midnight lamp,
with tear-soaked gown and hair weaved with sorrow:
I’m resigned to my fate, whatever it may be.
I just feel grieved for him who’d persevered in loving me.
His effort to win my love is so remarkable and touching.
But since my acceptance of his love, his life will be left dangling.
The cup of pledge wine not yet fully dried,
but now I break my oath and and betray his love.
In faraway Liao-Yang, he could never have thought
that the thread of love had been, by my own hand, cut short.
So many vows of love we gave one another.
But since my fate is like that, they’ll amount to nothing.
The oath incense would still linger to my next life.
I’ll be reborn a horse or buffalo, serving him to make amends.
Until my debt of love to him is repaid,
my heart, upon death, will turn into an unfullfiled-love-crystal,
that will not melt away when I pass to the underworld.
Chương 15: Kiều Nhờ Vân Thay Thế
Việc nhà đã tạm thong dong
Tinh kỳ giục giã đã mong độ về *
Một mình nàng ngọn đèn khuya (695)
Áo dầm giọt lệ, tóc xe mối sầu
Phận dầu, dầu vậy cũng dầu *
Xót lòng đeo đẳng bấy lâu một lời!
Công trình kể biết mấy mươi
Vì ta khăng khít, cho người dở dang (700)
Thề hoa chưa ráo chén vàng
Lỗi thề thôi đã phụ phàng với hoa
Trời Liêu non nước bao xa
Nghĩ đâu rẽ cửa chia nhà tự tôi.
Biết bao duyên nợ thề bồi (705)
Kiếp này thôi thế thì thôi còn gì
Tái sinh chưa dứt hương thề
Làm thân trâu ngựa đền nghì trúc mai
Nợ tình chưa trả cho ai
Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan. (710)
* tinh kỳ: (giờ trông thấy sao) , ý là ngày giờ đưa dâu.
* phận dầu, dầu vậy cũng dầu: ý nói số phận dầu ra sao, cũng đành chịu vậy.
She was so engrossed in her intimate thoughts,
as the lamp oil burned away, and tears soaked up her handkerchief.
Thúy Vân suddenly woke up from her sleep.
Under the lamplight, she approached Kiều and solicitously inquired:
“Heaven’s scheme is capricious and ever-changing
with mulberry-field-covered-by-sea events.
For the whole family, you suffered alone, my dear sister,
the injustice of fate. But why do you stay awake the whole night?
Is there some secret that’s troubling your heart?”
Kiều answered: “My heart is weeping
for a predestined relationship that’s still not finished.
It’s embarrassing to talk about it,
but if I keep it hidden in my heart,
it would be a betrayal of trust and love.
I ask for your help, should you agree…
Please sit down and let me bow to you before I speak.”
“My bond of love with him, midway, are severed.
I’ll depend on you to rejoin the remaining silk threads.
From the time we met, I gave Kim my fan in pledge,
and we drank from the same cup of wine
when we made the vows to love each other our entire life.
Then out of nowhere, a ferocious storm struck our family.
Love and filial duty just cannot both be fulfilled.”
“You have many long days of spring ahead.
Being sisters from the same bloodline,
please take my place and redeem my pledge.
Nỗi riêng riêng những bàng hoàng
Dầu chong trắng đĩa lệ tràn thấm khăn
Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân
Dưới đèn ghé đến ân cần hỏi han:
“Cơ trời dâu bể đa đoan (715)
Một nhà để chị riêng oan một mình
Cớ chi ngồi nhẫn tàn canh?
Nỗi riêng còn mắc mối tình chi đây?”
Rằng: “Lòng đương thổn thức đầy
Tơ duyên còn vướng mối này chưa xong (720)
Hở môi ra cũng thẹn thùng
Để lòng thì phụ tấm lòng với ai
Cậy em, em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
“Giữa đường đứt gánh tương tư (725)
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kỳ
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai!” (730)
Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ, thay lời nước non
If when my bones and flesh would have turned into dust,
I will still smile with joy in Hades,
and breathe the fragrance of your happiness.
These bracelets and pledge on clouds-decorated paper
are jointly ours to keep.
When you and Kim become wife and husband
and you feel sad for a star-crossed girl,
who had vanished from this world,
then the lute and oath incense are your keepsakes.
Some day, if ever, you play the moon lute
or burn the oath incense and you see
a light breeze wafting back and forth
among the grass and the leaves,
then you know that it’s me,
your sister, coming home.
“My soul will keep holding on to the oath.
Even after death, I will try to repay him my debt of love.
In the dark underworld, I cannot be seen or heard.
Please sprinkle a cup of water for an ill-fated soul.
Now the brooch broken, the vase shattered.
Words cannot express just how much I love him.
Please convey him, the lord of my heart,
my thousand bows of regrets
that our times together, so few and so short, is only thus much.
O Why! Why is my fate brown as dirt!
Like a flower doomed to drift along the stream.
O Kim! O My dearest Kim!
This is the end! From this time onwards,
I’ll have betrayed your trust!”
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây
Chiếc vòng với bức tờ mây (735)
Duyên này thì giữ vật này của chung
Dù em nên vợ nên chồng
Xót người mệnh bạc, ắt lòng chẳng quên
Mất người còn chút của tin
Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.
Mai sau dầu có bao giờ
Đốt lò hương ấy, so tơ phím này
Trông ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
Hồn còn mang nặng lời thề (745)
Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai
Dạ đài cách mặt khuất lời
Rẩy xin chén nước cho người thác oan.
Bây giờ trâm gẫy bình tan
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân. (750)
Trăm nghìn gửi lại tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.
Phận sao phận bạc như vôi
Đã đành nước chẩy hoa trôi lỡ làng.
Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang! (755)
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!
Right after saying those words, she fell into a swoon.
Her breath absent, both hands cold as ice.
The parents was awakened from their deep sleep.
The entire household was astir inside and out.
They bustled about, fetching and giving her remedies.
At last, Kiều wakened, her face still wet with tears.
They asked her the reasons for her unusual behavior.
She kept on sobbing, not knowing how or what to say.
Vân then told Kiều’s secret in whispers:
“These are the bracelets, here’s the written pledge…”
Her father said, “’Cause of dad, your marriage plan is destroyed.
Well then, your pledge will be fulfilled by your sister in your stead.
Whose fault is it that young lovers must part, that my child
must now lead the life of a drifting duckweed, a wandering cloud?
Even if the stone stelae were worn out,
I shall not fail to carry out your heart’s wish.”
She made a deep bow, then said softly, “Thanks to dad,
I will thus be able to repay my debt of gratitude for his love.
Now it doesn’t matter to me to live a servant’s life.
Even if my bones are buried in some distant land, I do not care.”
Kiều’s extreme grief is hard to express while the south tower’s bell
had tolled several times throughout the night.
A nuptial carriage already arrived outside, with an orchestra
playing strings and flutes, as if to urge the loved ones to part.
She felt pained to leave them, they felt pained to stay behind.
Fallen tears penetrated the stone steps.
The pain of a silkworm forcibly separated from its silk threads.
Across the sky, ominous clouds suddenly dragged in darkness.
Blades of grass drooped, tree branches soaked with dew.
Cạn lời hồn ngất máu say
Một hơi lặng ngắt đôi tay giá đồng
Xuân Huyên chợt tỉnh giất nồng
Một nhà tấp nập, kẻ trong người ngoài. (760)
Kẻ thang người thuốc bời bời
Mới dằn cơn vựng, chưa phai giọt hồng
Hỏi sao ra sự lạ lùng
Kiều càng nức nở, mở không ra lời.
Nỗi nàng Vân mới rỉ tai: (765)
“Chiếc vòng này với tờ bồi ở đây...”
“Vì cha làm lỗi duyên mày
Thôi thì nỗi ấy sau này đã em.
Vì ai rụng cải rơi kim
Để con bèo nổi mây chìm vì ai (770)
Lời con dặn lại một hai
Dẫu mòn bia đá, dám sai tấc vàng.“
Lậy thôi, nàng lại thưa chiềng:
“Nhờ cha trả được nghĩa chàng cho xuôi
Sá chi thân phận tôi đòi (775)
Dẫu rằng xương trắng quê người quản đâu.”
Xiết bao kể nỗi thảm sầu!
Khắc canh đã giục nam lâu mấy hồi
Kiệu hoa đâu đã đến ngoài
Quản huyền đâu đã giục người sinh ly (780)
Đau lòng kẻ ở người đi
Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm
Trời hôm mây kéo tối rầm
Rầu rầu ngọn cỏ đầm đầm cành sương.
She was brought to a guest house,
where she was kept alone within the four walls.
She felt shy and afraid on this night,
but upon dwelling on her plight,
her heart became bitter and more bitter:
“A divine flower lay fallen in vulgar hands
A waste of my effort to keep it, for his sake, from rain and sunshine.
Had I known that my life would sunk this low,
I’d rather I had given my chastity to my true love.
For whom did I fence the flower from the east (spring) wind.
I make him suffer now since I had refused him.
If we should ever meet again in this world,
what’s left of this soiled body of mine to offer.
As I was born to a hard lot,
how could one keep living the life of a beauty?
Upon the table lay a knife.
She took it and with her scarf, hid it inside.
In anticipation of when the flood water reached my heels,
this knife will then take care of my fate.
The autumn night gradually wore on, minute by minute.
In a vague melancholy, Kiều was half dreaming and half wakeful.
Rước nàng về đến trú phường (785)
Bốn bề xuân khóa một nàng ở trong
Ngập ngừng thẹn lục e hồng
Nghĩ lòng lại xót xa lòng đòi phen
Phẩm tiên rơi đến tay hèn
Hoài công nắng giữ mưa gìn với ai (790)
Biết thân đến bước lạc loài
Nhị đào thà bẻ cho người tình chung. *
Vì ai ngăn đón gió đông *
Thiệt lòng khi ở đau lòng khi đi
Trùng phùng dầu họa có khi (795)
Thân này thôi có còn gì mà mong.
Đã sinh ra số long đong
Còn mang lấy kiếp má hồng được sao?
Trên yên sẵn có con dao
Giấu cầm nàng đã gói vào chéo khăn (800)
Phòng khi nước đã đến chân
Dao này thì liệu với thân sau này
Đêm thu một khắc một chầy
Bâng khuâng như tỉnh như say một mình.
* Nhị đào...tình chung: nếu biết vậy nàng sẽ không từ chối chàng Kim mà nhắc chuyện Thôi, Trương.
* vì ai ngăn đón gió đông: ý từ câu thơ “đào hoa y cựu tiếu đông phong”, nghĩa là rất giữ gìn trong sạch, không lả lơi.