The Tale of Kiều
by Nguyễn Du
Ch. 14: Kiều Sold Herself to Save Her Dad
Translated by Vuong Thanh
Chapter 14: Kiều Sold Herself to Save Her Dad
Matchmakers were told of her situation.
Rumors of it stirred noisy gossips near and far.
In a nearby neighborhood, there was a woman,
who brought a suitor from some distant town.
When his name asked, he answered, “Scholar Mã.”
Of his hometown, “Lin-ching district, near here.”
He looked to be over fourty.
His face smooth-shaven, his clothes well groomed.
Master and servants behind came bustling in.
Led by the matchmaker into the house.
With no manners, he grabbed the best seat
while the matchmaker bade Kieu to come out.
Feeling sullen from her family’s woe and her own grief,
with each step on the floor, her tears flowed in streams.
Like a delicate creature afraid of the humidity and chilly wind,
she felt ashamed to look at flowers,
or see her face in the mirror, so brazen without shame.
The matchmaker smoothed her hair and held her hands.
Kiều has the sadness of a daisy flower,
and the slenderness of an apricot blossom.
The suitor pondered over her beauty and talents.
He asked her to play the moon lute,
and write some verses on a fan.
Many charms she had, and he relished them all.
Well pleased, he started to bargain for a deal.
Chương 14: Kiều Bán Mình Cứu Cha
Sự lòng ngỏ với băng nhân *
Tin sương đồn đại xa gần xôn xao
Gần miền có một mụ nào
Đưa người viễn khách tìm vào vấn danh
Hỏi tên rằng: Mã Giám sinh (625) *
Hỏi quê, rằng: Huyện Lâm Thanh cũng gần
Quá niên trạc ngoại tứ tuần
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao
Trước thầy sau tớ lao xao
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang (630)
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng
Buồng trong mối đã giục nàng kíp ra
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng!
Ngại ngùng rợn gió e sương (635)
Nhìn hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày
Mối càng vén tóc bắt tay
Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai
Đắn đo cân sắc cân tài
Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ (640)
Mặn nồng một vẻ một ưa
Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu
* băng nhân: người làm (mai) mối.
* giám sinh: học trò ở Quốc Tử Giám (trường do triều đình mở ra để dạy người có tài)
He said, “To buy jade, I have come to Blue Bridge.
Please tell me how much is the bridal gift’s price.”
The broker answered: “Worth a thousand liangs of gold.
But with sudden family misfortune,
they will look to your generosity.”
They haggled the price many times over small amounts.
After a long while, a deal was struck.
The price for her: four hundred and some liangs.
All was smooth sailing after that.
As pledges, they exchanged cards
that contain the names and ages of the betrothed.
And set the dates for the delivery of bridal gifts and the wedding.
With cash ready on hand, what cannot be resolved!
Words was sent to old Chung asking for help.
At his request, old Vuong can go home on probation.
Pity for the old father and his young child.
Looking at her with a distressed heart, he uttered:
“Raising a daughter, you wishes she might find
a fitting match, a worthy husband at her side.
O Heaven! Why inflict on us such calamity?
Who slandered us to tear apart our family?
These old bones of mine do not mind the ax,
but my child’s ordeal agonizes my heart.
Death occurs just once, either now or later.
I would rather die than to suffer so!”
After those words, he shed more tears.
Then tried to knock his head against the wall.
Rằng: “Mua ngọc đến Lam Kiều
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?“
Mối rằng: “Đáng giá nghìn vàng (645)
Gấp nhà nhờ lượng người thương dám nài.”
Cò kè bớt một thêm hai
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm
Một lời thuyền đã êm dằm
Hãy đưa canh thiếp trước cầm làm ghi (650)
Định ngày nạp thái vu quy *
Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong!
Một lời cậy với Chung công
Khất từ tạm lĩnh Vương ông về nhà.
Thương tình con trẻ cha già (655)
Nhìn nàng ông những máu sa ruột dàu:
“Nuôi con những ước về sau
Trao tơ phải lứa, gieo cầu đáng nơi
Trời làm chi cực bấy trời
Này ai vu thác cho người hợp tan! (660)
Búa rìu bao quản thân tàn
Nỡ đầy đọa trẻ, càng oan khốc già
Một lần sau trước cũng là
Thôi thì mặt khuất chẳng thà lòng đau!”
Theo lời càng chảy dòng châu (665)
Liều mình ông rắp gieo đầu tường vôi.
* nạp thái (thu nạp sính lễ nhà trai mang tới nhà gái), vu quy ( lễ đón cô dâu về nhà chồng).
They rushed to hold him back and watched over him.
She tried to soothe him with consoling words:
“What is she worth, this daughter of yours,
who had not paid one bit her debts of birth and care.
Petitioning for the king’s pardon, Miss Ying made me feel ashamed.
How can I fall short of Miss Li who sold herself?
As a tree gets much older,
it still has to support so many branches.
If you cannot bear to let me go,
I fear a storm will destroy our family.
Rather sacrifice only me.
One flower torn, but the tree’s leaves stay green.
Whatever my fate is, I will accept.
Think of me as a blossom fallen in its early budding days.
Do not worry uselessly or entertain any wild notions in your head.
It will only wreck our family and destroy yourself.”
Her sensible words went soothingly into his ears.
Looking at each other, their eyes filled with tears.
Meanwhile, Scholar Mã had just appeared again.
After the contract got signed, the gold then changed hand.
How cruel the old moon matrimony god is!
Without selecting, he randomly ties many two persons together
as couples with his matrimony threads.
With money in one’s hand, it’s no difficult task
to sway people’s heart and turn black into white.
Old Chung exerted a lot of efforts to help out.
Gifts were presented, and the case quickly finished.
Vội vàng kẻ giữ người coi
Nhỏ to nàng lại tìm lời khuyên can:
“Vẻ chi một mảnh hồng nhan
Tóc tơ chưa chút đền ơn sinh thành (670)
Dâng thư đã thẹn nàng Oanh *
Lại thua ả Lý bán mình hay sao? *
Cỗi xuân tuổi hạc càng cao
Một cây gánh vác biết bao nhiêu cành
Lòng tơ dù chẳng dứt tình (675)
Gió mưa âu hẳn tan tành nưóc non
Thà rằng liều một thân con
Hoa dù rã cánh, lá còn xanh cây
Phận sao đành vậy cũng vầy
Cầm như chẳng đậu những ngày còn xanh (680)
Cũng đừng tính quẩn lo quanh
Tan nhà là một thiệt mình là hai.”
Phải lời ông cũng êm tai
Nhìn nhau giọt vắn giọt dài ngổn ngang.
Mái ngoài họ Mã vừa sang (685)
Tờ hoa đã ký, cân vàng mới trao
Trăng già độc địa làm sao?
Cầm dây chẳng lựa buộc vào tự nhiên
Trong tay đã sẵn đồng tiền
Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì! (690)
Họ Chung ra sức giúp vì
Lễ tâm đã đặt, tụng kỳ cũng xong.
* đời Hán, Đề Oanh dâng thư lên vua để kêu oan cho cha. Vua cảm động lòng hiếu thảo, nên tha tội cha nàng
* đời Đường, Lý Ký bán mình đem cúng thần rắn để lấy tiên nuôi cha mẹ.