The Tale of Kiều
by Nguyễn Du
Ch. 36: Lovers Dare Not Recognize Each Other
Translated by Vuong Thanh
Chapter 36: Lovers Dare Not Recognize Each Other
Months and days passed slowly by.
Young Thúc with close-at-hand worries,
didn’t know of her servitude in his home.
Since his lovebird had flown away,
poor Thúc have been living alone at Lin-tzu.
He looked at the crescent moon and saw her eyebrows.
His heart ached with sorrow when he smelled her old perfume.
The lotuses wilted, and the mums bloomed. *
Long hours of melancholy while the day grew shorter.
Then winter passed and spring arrived.
Where could he find her in this world of red dust?
To ease his grief, he told himself all that happened was fated.
Nostalgia wakened thoughts of his hometown.
Longing for home, he went back to see his family.
Miss Hoạn, waiting at the gate, greeted him with effusion.
They inquired each other’s health and talked of many things.
She then had the drapes rolled up, and called Kiều
to come out to greet and kowtow to the master on his return.
* The lotus wilted and the mums bloomed: from summer to autumn
Ch. 36: Yêu Nhau Không Dám Nhận Nhau
Lần lần tháng trọn ngày qua
1790. Nỗi gần nào biết đường xa thế này
Lâm Tri từ thuở uyên bay
Buồng không, thương kẻ tháng ngày chiếc thân.
Mày ai trăng mới in ngần *
Phấn thừa, hương cũ bội phần xót xa…
1795. Sen tàn cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn, đông đà sang xuân
Tìm đâu cho thấy cố nhân?
Lấy câu vận mệnh khuây dần nhớ thương.
Chạnh niềm nhớ cảnh gia hương
1800. Nhớ quê chàng lại tìm đường thăm quê.
Tiểu thư đón cửa giãi giề *
Hàn huyên vừa cạn mọi bề gần xa
Nhà hương cao cuốn bức là
Buồng trong truyền gọi nàng ra lạy mừng.
* nhìn viền trăng nhớ đến lông mày của nàng.
* giãi giề: bày tỏ nỗi lòng
Kiều hesitantly walked out, step by step.
From afar, she looked at the man, and thought:
“Is it because of the lights or the sun shining in my eyes
that made me see, sitting there, clearly is my Thúc?
Now I knew what plot was in the mistress’s mind.
Oh, no! I had been trapped in her wicked plot.
What kind of a strange plot in the world is this?
How is it that this world has such a devilish person?
Plainly, Thúc and I are a married couple.
But now, I’m made a servant, and he’s the master.
Outwardly, she talked and laughed so cheerfully,
but inside, she’s insidious, and kill without using a dagger.
Now that Thúc’s position and mine are like heaven and earth,
What should I say and what should I do now?
The more she looked at him, the more confused she became.
Her heart’s all tangled up like a raveled skein of silk.
For fear of the mistress’s authority, she dared not disobey.
She made a deep bow and knelt down on the floor.
Thúc was astounded and dismayed:
Alas! Isn’t that my beautiful Kiều?
How is it that she came to this pass?
O! we had fallen into my wife’s trap.
He did not dare to say that he knew Kiều.
But cannot prevent tears spilling from his eyes.
1805. Bước ra một bước một dừng
Trông xa nàng đã tỏ chừng nẻo xa:
Phải chăng nắng quáng đèn lòa
Rõ ràng ngồi đó chẳng là Thúc Sinh?
Bây giờ tình mới rõ tình
1810. Thôi thôi đã mắc vào vành chẳng sai.
Chước đâu có chước lạ đời?
Người đâu mà lại có người tinh ma?
Rõ ràng thật lứa đôi ta
Làm ra con ở, chúa nhà đôi nơi
1815. Bề ngoài thơn thớt nói cười
Mà trong nham hiểm giết người không dao
Bây giờ đất thấp trời cao
Ăn làm sao nói làm sao bây giờ?
Càng trông mặt càng ngẩn ngơ
1820. Ruột tằm đòi đoạn như tơ rối bời
Sợ uy dám chẳng vâng lời
Cúi đầu nép xuống sân mai một chiều.
Sinh đà phách lạc hồn xiêu:
Thương ôi! Chẳng phải nàng Kiều ở đây?
1825. Nhân làm sao đến thế này?
Thôi thôi ta đã mắc tay ai rồi!
Sợ quen dám hở ra lời
Không ngăn giọt ngọc sụt sùi nhỏ sa.
Miss Hoạn saw and questioned:
“You just arrived home. What happened to make you look thus?
Thúc replied, “I just took off mourning.
But I thought of Mother, and my heart’s filled with grief.”
She praised, “What a filial son!
Let’s celebrate your return, and may the wine dissipate
the melancholy of autumn nights.”
The husband and wife toasted several cups of wine to each other.
Kiều was ordered to stand there to serve them the drinks.
The lady would try to find fault just to scold her.
She was made to kneel and offer up each drink.
Thúc acted more and more like a dazed men.
Tears streamed down his face, as he drank and drank.
Averting his eyes, he would suddenly laugh or speak.
Using the pretext that he’s drunk, he tried to leave.
The lady hurriedly shouted: “Flower Slave,
persuade him to drink, if he doesn’t, I will lash you.
On hearing this, Thúc’s heart became even more shattered.
He finished the offered drink, and swallowed its bitterness.
The lady laughed and talked in a joyous, half-drunk mood.
The wine feast not yet finished, she called for entertainment.
She said: “Flower Slave has many talents.
Let her play some music piece for you to hear.”
Tiểu thư trông mặt hỏi tra:
1830. Mới về, có việc chi mà động dong?
Sinh rằng: “ hiếu phục vừa xong
Suy lòng trắc dĩ đau lòng chung thiên.”
Khen rằng: Hiếu tử đã nên!
Tẩy trần mượn chén giải phiền đêm thu.
1835. Vợ chồng chén tạc chén thù
Bắt nàng đứng chực trì hồ hai nơi.
Bắt khoan bắt nhặt đến lời
Bắt quỳ tận mặt, bắt mời tận tay.
Sinh càng như dại như ngây
1840. Giọt dài giọt ngắn, chén đầy chén vơi.
Ngảnh đi chợt nói chợt cười
Cáo say chàng đã giạm bài lảng ra.
Tiểu thư vội thét: Con Hoa!
Khuyên chàng chẳng cạn thì ta có đòn.
1845. Sinh càng nát ruột tan hồn
Chén mời phải ngậm bồ hòn ráo ngay.
Tiểu thư cười nói tỉnh say
Chưa xong cuộc rượu lại bày trò chơi.
Rằng: Hoa nô đủ mọi tài
1850. Bản đàn thử dạo một bài chàng nghe.
Kiều was devastated, her mind in a daze.
She obeyed nonetheless and sat before the thin gauze screen to tune her lute.
The four strings together seemed to cry and moan,
wrenching the heart of the person who’s feasting on the table.
It’s still the same melody, but the lady smiled,
and the man cried inside.
Not able to hold back the tears,
he bent his head down, and wiped them off.
The lady then shouted at her:
“Why do you play such a heart-rending piece for our joyful feast?
Why don’t you think before you act?
If the lord is distressed, it’s your sin.”
On hearing this, Thúc felt even more distressed.
He hurriedly smiled and said a few words to have the matter dropped.
When the dragon-shaped waterclock marked the third watch,
the lady appeared to be appeased.
In her heart, she was elated:
“This joy has made up for all my past silent sufferings.”
He, however, felt ashamed and sorrowed.
The more he thought, the more bitter was his heart.
Nàng đà tán hoán tê mê
Vâng lời ra trước bình the vặn đàn.
Bốn dây như khóc như than
Khiến người trên tiệc cũng tan nát lòng.
1855. Cùng chung một tiếng tơ đồng
Người ngoài cười nụ, người trong khóc thầm.
Giọt châu lả chả khôn cầm
Cúi đầu chàng những gạt thầm giọt Tương.
Tiểu thư lại thét lấy nàng:
1860. Cuộc vui gảy khúc đoạn trường ấy chi?
Sao chẳng biết ý tứ gì?
Cho chàng buồn bã tội thì tại ngươi.
Sinh càng thảm thiết bồi hồi
Vội vàng gượng nói gượng cười cho qua.
1865. Giọt rồng canh đã điểm ba
Tiểu thư nhìn mặt dường đà can tâm
Lòng riêng khấp khởi mừng thầm:
Vui này đã bõ đau ngầm xưa nay
Sinh thì gan héo ruột đầy
1870. Nỗi lòng càng nghĩ càng cay đắng lòng.
The man and the lady went into their bedroom.
Meanwhile, Kiều stood alone, by the lamp, in the long night:
“Now, I understood the reason for Thúc’s wife’s long silence.
Such a strange jealousy, so hard to believe!
Her plot was to separate the two lovebirds, me and Thúc.
And make us go separate ways. And cannot look each other in the eyes.
Now, we’re separated like the abyss and the sky.
No more exchange of thoughts and feelings possible between us.
My fate fragile like a candlewick, my heart heavy like lead,
When I can get out of here, will I still have my youth?
A helpless woman in the winds of fate,
will I be able to escape whole from this storm?
Alone in the night, she kept brooding on the present and the past.
Tears streamed down her cheeks throughout the night’s five watches.
Người vào chung gối loan phòng
Nàng ra tựa bóng đèn chong canh dài:
Bây giờ mới rõ tăm hơi
Máu ghen đâu có lạ đời nhà ghen!
1875. Chước đâu rẽ thúy chia uyên
Ai ra đường nấy ai nhìn được ai.
Bây giờ một vực một trời
Hết điều khinh trọng, hết lời thị phi.
Nhẹ như bấc nặng như chì
1880. Gỡ cho ra nữa còn gì là duyên?
Lỡ làng chút phận thuyền quyên
Bể sâu sóng cả có tuyền được vay?
Một mình âm ỉ đêm chày
Đĩa dầu vơi nước mắt đầy năm canh.