Vịnh Nhạc Vũ Mục 詠岳武穆
Nguyễn Khuyến
Sổ hàng kim tự đáo quân trung,
Thập tải hùng tâm nhất nhật không.
Thiên địa hà tâm lưu ngọc cối, (1)
Giang sơn hữu lệ đáo Hoàng Long. (2)
Không lưu nhân thế vô cùng hận,
Uổng phí sa trường kỷ độ công.
Đáo để anh hùng tâm tự bạch,
Bách niên thuỳ nịnh cánh thuỳ trung.
(1) ngọc cối: nấm ngọc. Tục truyền cuối đời Bắc Tống, bên điện vua Huy Tông có cây cối sinh nấm ngọc, người ta cho đó là điềm Tần Cối được trọng dụng để làm mất nhà Tống. Tần Cối vốn là quan đời Bắc Tống, bị nước Kim bắt, rồi lại tha cho về, được làm tể tướng Nam Tống, vì thế Cối rất thân Kim.
(2) khi cầm quân đánh Kim, Nhạc Phi có với tướng sĩ rằng: “Phải đánh thắng đến Hoàng Long (kinh đô nước Kim) sẽ cùng nhau uống rượu mừng thắng trận”.
Nhạc Vũ Mục tức Nhạc Phi, danh tướng đời Nam Tống. Lúc ấy, trong triều đình Nam Tống chia làm hai phe là phe chủ chiến do Nhạc Phi cầm đầu (chủ trương đánh) và phe chủ hoà do Tần Cối cầm đầu (chủ trương đầu hàng). Tần Cối giả lệnh vua, một ngày hạ 12 đạo kim bài (lệnh viết trên thẻ bài bằng gỗ thếp vàng) bắt Nhạc Phi đem quân về, lần cuối cùng Nhạc Phi than một câu rằng: “Công lao mười năm một ngày bỏ đi” rồi đem quân về, liền bị Tần Cối bỏ ngục rồi giết đi.
Mấy hàng chữ vàng đưa đến trong quân
Mười năm sự nghiệp anh hùng một ngày mất hết
Trời đất lòng nào lưu cây ngọc
Non sông có nước mắt đến hoàng long
Không giữ lại trên đời mối hận vô cùng
Uổng phí bao nhiêu công lao ở chốn sa trường
Cuối cùng tấm lòng người anh hùng cũng tự sáng tỏ
Trăm năm ai nịnh với ai trung