(Ánh chiều tắt hẳn, ánh trăng thượng tuần chiếu xuống xanh nhạt. Ông già ngâm thơ trong quán rượu)

Ông già:

Bảng lảng thân tàn ai có hay

Gươm ta ngủ bụi đã muôn ngày

Chiến bào thơm máu phơi trăng khuyết

Tuấn mã mòn xương ngóng cát bay

Tuổi quá sáu mươi thèm giấc ngủ

Đời trôi nghìn vạn nhớ cơn say

Bóng chiều thương chuyện mười năm trước

Mưa rụng kinh thành buốt cánh tay

(Trong quán có tiếng đổ vỡ.

Ông già bị đẩy lùi ra ngoài. Cửa quán đóng sập)

Ông già:

Ồ, các người vô lý

Cứ giục lão đi về

Nào ta biết về đâu?

Người chết nằm dưới đất

Người sống chỉ nghiêng bầu

Vua chúa rồi cũng mất

Riêng ta còn sống lâu.

Kiều Loan (ở mé đường chạy ra):

Kìa tia chớp - Bắc Bình Vương đã lại

Áo nhà vua tê tái màu son

Mắt đen hai vực sâu tròn

Chiều nay úp xuống linh hồn bơ vơ

(Nàng túm gậy ông già)

Có phải chàng? Sao dám ở kinh đô

Nơi gấm lụa vàng son che khuất bóng

người ly phụ héo hon, lệ trôi phăng gối mộng

Lệ trôi phăng cả mái nhà gianh

Quê hương có núi xanh xanh

Núi đi đi mất buồn tênh xứ người

Tôi nói thế mà chồng tôi cũng khóc

Tôi thương quá tôi bèn vò mái tóc

Suốt ba đêm lau nước mắt cho chồng

Rồi võng đưa, tôi cất tiếng:

(Nàng bắt chước người mẹ bế con và hát ru)

Bồng bống bông

Thiếp ru chàng ngủ biển Đông

Mây chiều sừng sững như lồng đau thương

Chớp nguồn, sấm động mười phương

Bao giờ chuyển đất đường gươm anh hùng

Ông già:

Nghe tiếng hát, tóc không đành nhuộm trắng

Rượu không đành lật đổ khối lo âu.

Kiều Loan:

Chàng khóc mãi, lòng tôi càng cay đắng

Tôi kể chuyện: Mười năm em gánh nặng

Cái biển Đông và dãy núi Đoài

Này chàng xem: bầm tím cả hai vai

Lòng nhức nhối từng cơn tưởng nhớ

Chàng tuyệt mù trời xa cách trở

Em âm thầm dệt lụa trắng phau phau

Sớm lại chiều em quấn trên đầu

Đi thơ thẩn hát vang ngoài ngõ trúc

Đêm nhớ nhung, gió lay hồn tỉnh thức

Níu bóng chàng, em lại nằm mơ:

“Vườn hoang bàng bạc trăng mờ

Nhạc vàng giục ngựa bao giờ hồi hương”.

Ông già:

Từ chiều nay tiếng hát cạn trăm bình

Ta say rồi, vỗ trắng cuộc phù sinh

Nằm thảnh thơi chờ nghe câu tuyệt diệu.

Kiều Loan:

Tiếng võng đưa, chàng chập chờn nhắm mắt

Tôi bỗng nghe gió âm cung hiu hắt

Đến nửa đêm, thức giấc, lắng tai nghe...

Thì chồng tôi đã chết trên cành tre.

(Nàng cười rũ rượi)

Ông già:

Ai đứng kia? Ơi hỡi khách qua đường

Ngồi xuống đây, ta có bình rượu quý

Hãy cùng say, ha ha, cùng tuý luý

Cứ say đi, trời đất nghĩa gì đâu.

Kiều Loan:

Cụ nói gì, cháu tuổi thơ chẳng hiểu

Nhà cụ đâu, sao cụ không đi về?

Ông già:

Nhà ta đâu? Túp lều tranh xiêu vẹo

Nằm tương tư bóng đẹp không quay về

Nhà ta đâu? Con sông dài trắng xoá

Buồn nghe mưa trùng điệp khúc tiêu dao

Gió đã xoay chiều, giang sơn tàn tạ

Giải Trường Sơn nhớ mãi một chòm sao.

Kiều Loan:

Nhà không có vì “giang sơn tàn tạ

Gió xoay chiều” - Cụ hát đến là hay

Cụ già ơi, ai xui cụ thành say?

Ông già:

Ta có muốn say đâu, này ta nâng vạt áo

hứng dòng lệ triền miên chan hoà rượu ngon

Ta có muốn khóc đâu, này cánh tay lảo đảo

như níu bóng anh hùng phai mờ nước non.

Kiều Loan:

Trong thế gian làm chi có anh hùng?

Anh hùng ở đâu? Là ai? - Thưa cụ?

Cụ đi đâu lại ôm cây cổ thụ

ngả về đây cho chật cả lòng tôi?

Cụ nhớ xem nước mắt bấy nhiêu rồi

Cụ có giả hay còn đòi uống nữa?

Tôi chỉ mong rượu chảy về chan chứa

Rượu mông mênh, tôi với cụ bồng bềnh...

Ông già:

Lão chưa say, mới uống có vài bình

Đem vò nữa, lão chưa say - Chủ quán!

Trên cõi đời khi rượu ngon đã cạn

mà chưa say, thì lão giết nhà ngươi!

Kiều Loan:

Một bình men Đông Hải đã vơi rồi

Cụ muốn say hãy vào cung chúa Nguyễn!

Ông già:

Rượu của ngươi quay cuồng như sóng biển

Ta sẽ tâu lên Hoàng đế Quang Trung

bắt nhà ngươi đi tát cạn bể Đông!

Kiều Loan:

Tát bể Đông, phải đan chiếc gầu sòng

bắt chúa Nguyễn chui vào nằm đánh trống

Tung lên gió lại thành anh Chiêu Thống

Chết vì trong tay áo có đàn ong!

Vợ chồng tôi cứ tát mãi bể Đông

Chồng tôi ngã, tôi cười như sóng vỗ

Chiều hôm ấy tôi say sưa quá độ

Nghĩ cũng thương bà công chúa Ngọc Hân

Đi lấy vua, uổng phí cả mùa xuân!

Ông già:

Than ôi, mặt đất chông chênh

Không dung hồn vĩ đại

Mộng nghiêng trời, dân ta chưa kịp hái

Thì ngọn gió hiu hiu làm đổ vỡ tan tành

Từ rừng xanh, từ núi đỏ, từ viễn phố, từ cô thôn

Những tiếng sáo bâng khuâng chiều lại chiều véo von

Từ lều mưa, từ quán gió, từ gác tía, từ lầu son

Có những người điên nào cười thảm, khóc ròn

Phơ phơ râu tóc mà như tuyết

Ngày tháng vu vơ mà trăng mờ héo hon

áo bụi quần sương càng ưu phiền tuế nguyệt

Nửa giấc chiêm bao đành gậy trúc hao mòn

Mời cô nương cùng ta vào bệ kiến

Xin nhà vua đủ trăm vò rượu ngon

Uống thật say rồi lên đỉnh Tây Sơn

khuân đá tảng ném bừa vào đế khuyết.

Kiều Loan:

Thưa lão trượng, cửa thành đều đóng hết

Cụ đứng đây xem cháu lên cung giăng

Nội đêm nay cháu sẽ giết cô Hằng

Lôi chú Cuội xuống trần cho uống rượu.

Ông già:

Phải, có ba thứ không bao giờ chết:

Điên cuồng pha rượu chắt thành thơ

Ngày mai thiên hạ tàn đi cả

Giữa ngã ba đường tôi với cô.

Kiều Loan:

Cụ quá say, nhưng không say vì rượu

Cụ là ai?

Ông già:

Nước mắt hoen trên đế nghiệp Tây Sơn

Mưa tầm tã trên nấm mồ Nguyễn Huệ.

Kiều Loan:

Nguyễn Huệ?

Ông già:

Người chuyển rung bốn bể

Thương nước, dựng lên áo vải cờ đào

Đôi mắt người sáng rực hai vì sao

Cứu dân tộc khỏi nanh hùm vuốt sói

Quả ngọt hoa thơm cho người nghèo đói

Tiếng nhạc lời ca cho khắp dân lành.

Kiều Loan (khoe áo):

Áo cháu dệt đây với mộng tuổi xanh

Khi biên thuỳ tan bóng giặc Mãn Thanh

Tiếng khung cửi nhịp tiếng Người bầu bạn

Giọng của Người, giọng chuông đồng sang sảng

Tiếng hô quân ngoài ba dặm vang lừ

Kiều Loan Mục Lục