Hương Sơn phong cảnh [Động Hương Tích]
Dương Khuê
Thú thiên nhiên đâu bằng Hương Tích,
Đủ màu thanh, cảnh lịch trăm chiều.
Người thời vui sô, lạp, ngư, tiều,
Kẻ thời thích yên, hà, phong, nguyệt.
Kho vô tận những thế nào chưa biết,
Thú hữu tình sơn thuỷ thực là vui.
Khi đăng lâm có lối lên trời,
Mây dưới gót đủ xanh, đen, vàng, đỏ, trắng.
Lúc vào động ngắm sơn quynh, thạch đắng,
Bút thần ngoan khôn vẽ cho cùng.
Riêng một bầu sắc sắc không không,
Đủ mọi vẻ kỳ kỳ quái quái.
Động chủ hữu linh thần bút tại,
Hoá nhi vô ý tự nhiên công.
Khách trào non ngoảnh lại mà trông,
Lòng mến cảnh dời chân đi hoá cứng.
Chén vân dịch nghiêng bầu uống gắng,
Bút thơ tiên mở túi liền đề.
Giải Oan ra tẩy tục lại thêm mê,
Thiên Trù tới vong cơ càng thấy khoẻ.
Làng thi tửu còn đâu hơn đấy nhỉ,
Chẳng Bồng Lai, Nhược Thuỷ cũng thần tiên.
Rõ ràng “Đệ nhất Nam thiên”,
Mang đi lại sợ quần tiên mất lòng.
Thôi thời để đó chơi chung.
Chùa Hương Tích ở làng Yến Vĩ, phủ Mỹ Đức, tỉnh Hà Đông (cũ). Sách Hương Sơn bảo quyển chép bà Diệu Thiện 妙善 tức bà Chúa Ba, con vua nước Hưng Lâm ở Tây Phương, khi đã đắc đạo về tu tại đây. Chùa ở trong ruột núi là một thắng cảnh đẹp nhất Bắc Việt. Trong động thờ Phật Quan Âm và các vị la hán, có nhiều nhũ đá rủ xuống đủ các hình.