Chinh Phụ Ngâm Khúc

Chinh Phụ Ngâm Khúc

Nguyên tác: Ðặng Trần Côn (1715?-1745)

Dịch giả: Ðoàn Thị Ðiểm (1705-1748)

1 Thuở trời đất nổi cơn gió bụi

Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên

Xanh kia thăm thẳm tầng trên

Vì ai gây dựng cho nên nỗi này

5 Trống Trường Thành lung lay bóng nguyệt

Khói Cam Tuyền mờ mịt thức mây

Chín tầng gươm báu trao tay

Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh.

Nước thanh bình ba trăm năm cũ

10 Áo nhung trao quan vũ từ đây

Sứ trời sớm giục đường mây

Phép công là trọng, niềm tây sá nào

Ðường giong ruổi lưng đeo cung tiễn

Buổi tiễn đưa lòng bận thê noa

15 Bóng cờ tiếng trống xa xa

Sầu lên ngọn ải, oán ra cửa phòng.

Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt

Xếp bút nghiên theo việc đao cung

Thành liền mong tiến bệ rồng

20 Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời

Chí làm trai dặm nghìn da ngựa

Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao

Giã nhà đeo bức chiến bào

Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu

25 Ngòi đầu cầu nước trong như lọc

Ðường bên cầu cỏ mọc còn non

Ðưa chàng lòng dặc dặc buồn

Bộ khôn bằng ngựa, thủy khôn bằng thuyền

Nước trong chảy lòng phiền chẳng rửa

30 Cỏ xanh thơm dạ nhớ khó quên

Nhủ rồi tay lại trao liền

Bước đi một bước lại vin áo chàng.

Lòng thiếp tựa bóng trăng theo dõi

Dạ chàng xa ngoài cõi Thiên San

35 Múa gươm rượu tiễn chưa tàn

Chỉ ngang ngọn giáo vào ngàn hang beo

Săn Lâu Lan, rằng theo Giới Tử

Tới Man Khê, bàn sự Phục Ba

Áo chàng đỏ tựa ráng pha

40 Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in.

Tiếng nhạc ngựa lần chen tiếng trống

Giáp mặt rồi phút bỗng chia tay

Hà Lương chia rẽ đường này

Bên đường, trông bóng cờ bay ngùi ngùi

45 Quân trước đã gần ngoài doanh Liễu

Kỵ sau còn khuất nẻo Tràng Dương

Quân đưa chàng ruổi lên đường

Liễu dương biết thiếp đoạn trường này chăng?

Tiếng địch trổi nghe chừng đồng vọng

50 Hàng cờ bay trong bóng phất phơ

Dấu chàng theo lớp mây đưa

Thiếp nhìn rặng núi ngẩn ngơ nỗi nhà

Chàng thì đi cõi xa mưa gió

Thiếp lại về buồng cũ gối chăn

55 Ðoái trông theo đã cách ngăn

Tuôn màu mây biếc, trải ngần núi xanh

Chốn Hàm Dương chàng còn ngảnh lại

Bến Tiêu Tương thiếp hãy trông sang

Khói Tiêu Tương cách Hàm Dương

60 Cây Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng

Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ?

65 Chàng từ đi vào nơi gió cát

Ðêm trăng này nghỉ mát phương nao?

Xưa nay chiến địa dường bao

Nội không muôn dặm xiết bao dãi dầu

Hơi gió lạnh, người rầu mặt dạn

70 Dòng nước sâu, ngựa nản chân bon

Ôm yên, gối trống đã chồn

Nằm vùng cát trắng, ngủ cồn rêu xanh

Nay Hán xuống Bạch Thành đóng lại

Mai Hồ vào Thanh Hải dòm qua

75 Hình khe, thế núi gần xa

Dứt thôi lại nối, thấp đà lại cao

Sương đầu núi buổi chiều như giội

Nước lòng khe nẻo suối còn sâu

Não người áo giáp bấy lâu

80 Lòng quê qua đó mặt sầu chẳng khuây

Trên trướng gấm thấu hay chăng nhẽ

Mặt chinh phu ai vẽ cho nên?

Tưởng chàng giong ruổi mấy niên

Chẳng nơi Hãn Hải thì miền Tiêu Quan

85 Ðã trắc trở đòi ngàn xà hổ

Lại lạnh lùng những chỗ sương phong

Lên cao trông thức mây lồng

Lòng nào là chẳng động lòng bi thương!

Chàng từ sang Ðông Nam khơi nẻo

90 Biết nay chàng tiến thảo nơi đâu?

Những người chinh chiến bấy lâu

Như xem tính mệnh như màu cỏ cây

Nức hơi mạnh, ơn dày từ trước

Trải chốn nghèo, tuổi được bao nhiêu?

95 Non Kỳ quạnh quẽ trăng treo

Bến Phì gió thổi đìu hiu mấy gò

Hồn tử sĩ gió ù ù thổi

Mặt chinh phu trăng dõi dõi soi

Chinh phu tử sĩ mấy người

100 Nào ai mạc mặt, nào ai gọi hồn?

Dấu binh lửa, nước non như cũ

Kẻ hành nhân qua đó chạnh thương

Phận trai già cõi chiến trường

Chàng Siêu mái tóc điểm sương mới về

105 Tưởng chàng trải nhiều bề nắng nỏ

Ba thước gươm, một cỗ nhung yên

Xông pha gió bãi trăng ngàn

Tên reo đầu ngựa, giáo lan mặt thành

Áng công danh trăm đường rộn rã

110 Những nhọc nhằn nào đã nghỉ ngơi

Nỗi lòng biết ngỏ cùng ai

Thiếp trong cánh cửa, chàng ngoài chân mây

Trong cửa này đã đành phận thiếp

Ngoài mây kia há kiếp chàng vay?

115 Những mong cá nước sum vầy

Nào ngờ đôi ngả nước mây cách vời

Thiếp chẳng tưởng ra người chinh phụ

Chàng há từng học lũ vương tôn

Cớ sao cách trở nước non

120 Khiến người thôi sớm thôi hôm những sầu

Khách phong lưu đương chừng niên thiếu

Sánh nhau cùng dan díu chữ duyên

Nỡ nào đôi lứa thiếu niên

Quan san để cách, hàn huyên bao đành

125 Thuở lâm hành, oanh chưa bén liễu

Hỏi ngày về, ước nẻo quyên ca

Nay quyên đã giục, oanh già

Ý nhi lại gáy trước nhà líu lo

Thuở đăng đồ, mai chưa dạn gió

130 Hỏi ngày về, chỉ độ đào bông

Nay đào đã quyến gió Ðông

Phù dung lại đã bên sông bơ sờ

Hẹn cùng ta: Lũng Tây nham ấy

Sớm đã trông, nào thấy hơi tăm?

135 Ngập ngừng, lá rụng cành trâm

Buổi hôm nghe dậy tiếng cầm xôn xao

Hẹn nơi nao, Hán Dương cầu nọ

Chiều lại tìm, nào thấy tiêu hao?

Ngập ngừng gió thổi chéo bào

140 Bãi hôm tuôn dẫy nước trào mênh mông

Tin thường lại, người không thấy lại

Gốc hoa tàn đã trải rêu xanh

Rêu xanh mấy lớp chung quanh

Sân đi một bước, trăm tình ngẩn ngơ

145 Thư thường tới, người không thấy tới

Bức rèm thưa lần dãi bóng dương

Bóng dương mấy buổi xuyên ngang

Lời sao mười hẹn, chín thường đơn sai

Thử tính lại diễn khơi ngày ấy

150 Tiền sen này đã nẩy là ba

Xót người lần lữa ải xa

Xót người nương chốn Hoàng Hoa dặm dài

Tình gia thất nào ai chẳng có

Kìa lão thân, khuê phụ nhớ thương

155 Mẹ già phơ phất mái sương

Con thơ măng sữa, vả đương phù trì

Lòng lão thân buồn khi tựa cửa

Miệng hài nhi chờ bữa mớm cơm

Ngọt bùi thiếp đã hiếu nam

160 Dạy con đèn sách thiếp làm phụ thân

Nay một thân nuôi già dạy trẻ

Nỗi quan hoài mang mể biết bao!

Nhớ chàng trải mấy sương sao

Xuân từng đổi mới, Ðông nào còn dư

165 Kể năm đã ba tư cách diễn

Mối sầu thêm nghìn vạn ngổn ngang

Ước gì gần gũi tấc gang

Giãi niềm cay đắng để chàng tỏ hay

Thoa cung Hán thuở ngày xuất giá

170 Gương lầu Tần dấu đã soi chung

Cậy ai mà gửi tới cùng?

Ðể chàng thấu hết tấm lòng tương tư

Nhẫn đeo tay mọi khi ngắm nghía

Ngọc cài đầu thuở bé vui tươi

175 Cậy ai mà gửi tới nơi

Ðể chàng trân trọng dấu người tương thân?

Trải mấy thu, tin đi tin lại

Tới xuân này tin hãy vắng không

Thấy nhàn, luống tưởng thư phong

180 Nghe hơi sương, sắm áo bông sẵn sàng

Gió tây nổi không đường hồng tiện

Xót cõi ngoài tuyết quyến mưa sa

Màn mưa trướng tuyết xông pha

Nghĩ thêm lạnh lẽo kẻ ra cõi ngoài

185 Ðề chữ gấm, phong thôi lại mở

Gieo bói tiền tin dở còn ngờ

Trời hôm tựa bóng ngẩn ngơ

Trăng khuya nương gối bơ phờ tóc mai

Há như ai, hồn say bóng lẫn

190 Bỗng thơ thơ thẩn thẩn hư không

Trâm cài, xiêm giắt thẹn thùng

Lệch làn tóc rối, lỏng vòng lưng eo

Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước

Bức rèm thưa rủ thác đòi phen

195 Ngoài rèm thước chẳng mách tin

Trong rèm dường đã có đèn biết chăng?

Ðèn có biết, dường bằng chẳng biết

Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi

Buồn rầu nói chẳng nên lời

200 Hoa đèn kia với bóng người khá thương!

Gà eo óc gáy sương năm trống

Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên

Khắc giờ đằng đẵng như niên

Mối sầu dằng dặc tựa miền bể xa

205 Hương gượng đốt, hồn đà mê mải

Gương gượng soi, lệ lại chứa chan

Sắt cầm gượng gảy ngón đàn

Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng

Lòng này gửi gió đông có tiện

210 Nghìn vàng xin gửi đến non Yên

Non Yên dù chẳng tới miền

Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời

Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu

Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong

215 Cảnh buồn người thiết tha lòng

Cành cây sương đượm, tiếng trùng mưa phun

Sương như búa bổ mòn gốc liễu

Tuyết dường cưa xẻ héo cành ngô

Giọt sương phủ bụi chim gù

220 Sâu tường kêu vẳng, chuông chùa nện khơi

Vài tiếng dế nguyệt soi trước ốc

Một hàng tiêu gió thốc ngoài hiên

Lá màn lay ngọn gió xuyên

Bóng hoa theo bóng nguyệt lên trước rèm

225 Hoa giãi nguyệt, nguyệt in một tấm

Nguyệt lồng hoa, hoa thắm từng bông

Nguyệt hoa, hoa nguyệt trùng trùng

Trước hoa, dưới nguyệt, trong lòng xiết đau

Ðâu xiết kể, muôn sầu nghìn não

230 Từ nữ công, phụ xảo đều nguôi

Biếng cầm kim, biếng đưa thoi

Oanh đôi thẹn dệt, bướm đôi ngại thùa

Mặt biếng tô, miệng càng biếng nói

Sớm lại chiều, dòi dõi nương song

235 Nương song luống ngẩn ngơ lòng

Vắng chàng điểm phấn trang hồng với ai?

Biếng trang điểm, lòng người sầu tủi

Xót nỗi chàng, ngoài cõi trùng quan

Khác gì ả Chức, chị Hằng

240 Bến Ngân sùi sụt, cung trăng chốc mòng

Sầu ôm nặng, hãy chồng làm gối

Buồn chứa đầy, hãy thổi làm cơm

Mượn hoa, mượn rượu giải buồn

Sầu làm rượu nhạt, muộn làm hoa ôi

245 Gõ sanh ngọc mấy hồi không tiếng

Ôm đàn tranh mấy phím rời tay

Xót người hành dịch bấy nay

Dặm xa mong mỏi hết đầy lại vơi

Ca quyên ghẹo, làm rơi nước mắt

250 Trống tiều khua, như đốt buồng gan

Võ vàng đổi khác dung nhan

Khuê ly mới biết tân toan dường này

Nếm chua cay tấm lòng mới tỏ

Chua cay này, há có vì ai?

255 Vì chàng lệ thiếp nhỏ đôi

Vì chàng thân thiếp lẻ loi một bề

Thân thiếp chẳng gần kề dưới trướng

Lệ thiếp nào chút vướng bên khăn

Duy còn hồn mộng được gần

260 Ðêm đêm thường đến Giang Tân tìm người

Tìm chàng thuở Dương Ðài lối cũ

Gặp chàng nơi Tương Phố bến xưa

Sum vầy mấy lúc tình cờ

Chẳng qua trên gối một giờ mộng Xuân

265 Giận thiếp thân lại không bằng mộng

Ðược gần chàng bến Lũng, thành Quan

Khi mơ những tiếc khi tàn

Tình trong giấc mộng, muôn vàn cũng không!

Duy có một tấm lòng chẳng dứt

270 Vốn theo chàng giờ khắc nào nguôi

Lòng theo song chửa thấy người

Lên cao mấy lúc trông vời bánh xe

Trông bến Nam, bãi che mặt nước

Cỏ biếc um, dâu mướt ngàn xanh

275 Nhà thôn mấy xóm chông chênh

Một đàn cò đậu trước ghềnh chiều hôm

Trông đường Bắc, đôi chòm quán khách

Rườm rà xanh cây ngất núi non

Lúa thành thoi thóp bên cồn

280 Nghe thôi địch ngọc véo von bên lầu

Non Ðông thấy lá hầu chất đống

Trĩ xập xoè, mai cũng bẻ bai

Khói mù nghi ngút ngàn khơi

Con chim bạt gió lạc loài kêu thương

285 Lũng Tây thấy nước dường uốn khúc

Nhạn liệng không, sóng giục thuyền câu

Ngàn thông chen chúc khóm lau

Cách ghềnh thấp thoáng người đâu đi về

Trông bốn bề chân trời mặt đất

290 Lên xuống lầu thấm thoát đòi phen

Lớp mây ngừng mắt ngại nhìn

Biết đâu chinh chiến là miền Ngọc Quan?

Gậy rút đất dễ khôn học chước

Khăn gieo cầu nào được thấy tiên

295 Lòng này hóa đá cũng nên

E không lệ ngọc mà lên trông lầu

Lúc ngảnh lại ngắm màu dương liễu

Thà khuyên chàng đừng chịu tước phong

Chẳng hay muôn dặm ruổi rong

300 Lòng chàng có cũng như lòng thiếp chăng?

Lòng chàng ví cũng bằng như thế

Lòng thiếp đâu dám nghĩ gần xa

Hướng dương lòng thiếp như hoa

Lòng chàng lẩn thẩn e tà bóng dương

305 Bóng dương để hoa vàng chẳng đoái

Hoa để vàng bởi tại bóng dương

Hoa vàng hoa rụng quanh tường

Trải xem hoa rụng đêm sương mấy lần

Chồi lan nọ trước sân đã hái

310 Ngọn tần kia bên bãi đưa hương

Sửa xiêm dạo bước tiền đường

Ngửa trông xem vẻ thiên chương thẫn thờ

Bóng Ngân Hà khi mờ khi tỏ

Ðộ Khuê Triền buổi có buổi không

315 Thức mây đòi lúc nhạt hồng

Chuôi sao Bắc Ðẩu thôi Ðông lại Ðoài

Mặt trăng tỏ thường soi bên gối

Bừng mắt trông sương gội cành khô

Lạnh lùng thay, bấy nhiêu Thu

320 Gió may hiu hắt trên đầu tường vôi

Một năm một nhạt mùi son phấn

Trượng phu còn thơ thẩn miền khơi

Xưa sao hình ảnh chẳng rời

Bây giờ nỡ để cách vời Sâm Thương

325 Chàng ruổi ngựa dặm trường mây phủ

Thiếp dạo hài lầu cũ rêu in

Gió Xuân ngày một vắng tin

Khá thương lỡ hết mấy phen lương thì

Xảy nhớ khi cành Diêu đóa Ngụy

330 Trước gió xuân vàng tía sánh nhau

Nọ thì ả Chức chàng Ngâu

Tới trăng thu lại bắc cầu sang sông

Thương một kẻ phòng không luống giữ

Thời tiết lành lầm lỡ đòi nau

335 Thoi đưa ngày tháng ruổi mau

Người đời thấm thoắt qua màu xuân xanh

Xuân thu để giận quanh ở dạ

Hợp ly đành buồn quá khi vui

Oán sầu nhiều nỗi tơi bời

340 Vóc bồ liễu dễ ép nài chiều xuân

Kìa Văn Quân mỹ miều thuở trước

E đến khi đầu bạc mà thương

Mặt hoa nọ gã Phan Lang

Sợ khi mái tóc điểm sương cũng ngừng

345 Nghĩ nhan sắc đương chừng hoa nở

Tiếc quang âm lần lữa gieo qua

Nghĩ mệnh bạc, tiếc niên hoa

Gái tơ mấy chốc xảy ra nạ giòng

Gác nguyệt nọ mơ màng vẻ mặt

350 Lầu hoa kia phảng phất mùi hương

Trách trời sao để nhỡ nhàng

Thiếp rầu thiếp lại rầu chàng chẳng quên

Chàng chẳng thấy chim uyên ở nội

Cũng dập dìu, chẳng vội phân trương

355 Chẳng xem chim yến trên rường

Bạc đầu không nỡ đôi đường rẽ nhau

Kìa loài sâu đôi đầu cùng cánh

Nọ loài chim chắp cánh cùng bay

Liễu sen là thức cỏ cây

360 Ðôi hoa cũng dính, đôi dây cũng liền

Ấy loài vật tình duyên còn thế

Sao kiếp người nỡ để đấy đây?

Thiếp xin về kiếp sau này

Như chim liền cánh, như cây liền cành

365 Ðành muôn kiếp chữ tình đã vậy

Theo kiếp này hơn thấy kiếp sau

Thiếp xin: Chàng chớ bạc đầu

Thiếp thì giữ mãi lấy màu trẻ trung

Xin: làm bóng theo cùng chàng vậy

370 Chàng đi đâu cũng thấy thiếp bên

Chàng nương vầng nhật, thiếp nguyền

Mọi bề trung hiều, thiếp xin vẹn tròn

Lòng hứa quốc tựa son ngăn ngắt

Sức tý dân dường sắt trơ trơ

375 Máu Thuyền Vu, quắc Nhục Chi

Ấy thì bữa uống, ấy thì bữa ăn

Mũi đòng vác đòi lần hăm hở

Ðã lòng trời gìn giữ người trung

Hộ chàng trăm trận nên công

380 Buông tên ải Bắc, treo cung non Ðoài

Bóng kỳ xí giã ngoài quan ải

Tiếng khải ca trở lại Thần Kinh

Ðỉnh non kia, đá đề danh

Triều thiên vào trước cung đình dâng công

385 Nước Ngân Hán vác đòng rửa sạch

Khúc nhạc từ réo rắt lừng khen

Tài so Tần, Hoắc vẹn tuyền

Tên ghi gác Khói, tượng truyền đài Lân

Nền huân tướng nên công rạng vẻ

390 Chữ đồng hưu bia thẻ nghìn đông

Ơn trên: tử ấm thê phong

Phần vinh thiếp cũng đượm chung hương trời

Thiếp chẳng dại như người Tô Phụ

Chàng hẳn không như lũ Lạc Dương

395 Khi về đeo quả ấn vàng

Trên khung cửi dám rẫy ruồng làm cao

Xin vì chàng xếp bào cởi giáp

Xin vì chàng giũ lớp phong sương

Vì chàng tay chuốc chén vàng

400 Vì chàng điểm phấn đeo hương não nùng

Mở khăn lệ, chàng trông từng tấm

Ðọc thơ sầu, chàng thẩm từng câu

Câu vui đổi với câu sầu

Rượu khà cùng kể trước sau mọi lời

405 Sẽ rót vơi lần lần từng chén

Sẽ ca dần ren rén từng thiên

Liên ngâm đối ẩm đòi phen

Cùng chàng lại kết mối duyên đến già

Cho bõ lúc xa sầu, cách nhớ

410 Giữ gìn nhau vui thuở thanh bình

411 Ngâm nga mong gửi chữ tình

412 Dường này âu hẳn tài lành trượng phu!